Iemand stuurde me een e-mail met de vraag:

“Wat is correct Nederlands: doorwinterd of doorgewinterd?”

Gewoon even in het groene boekje kijken, leverde het volgende op:

– “doorgewinterd” staat in het groene boekje.

– “doorwinterd” staat er niét in.

– “doorwinteren” staat er wel in, met de hoofdtijden: “doorwinteren, winterde door, doorgewinterd”

Ook Taalunieversum (sic.) ziet “doorgewinterd” als de enige correcte vorm.

“Doorgewinterd” is nu eenmaal het correcte voltooide deelwoord van “doorwinteren”.

Dat “doorwinteren” verraste me: ik had nooit gedacht dat het bijvoeglijke naamwoord “doorgewinterd” van een voltooid deelwoord zou zijn afgeleid.

Die man stelde ook: “Hij [iemand die beweerde dat het “doorwinterd” is] beweert bij hoog en bij laag dat het correct Nederlands is omdat het woord in het Groene Boekje staat, iets wat ik zeer betwijfel.”

Onze man heeft dus gelijk: “doorwinterd” staat NIET in het groene boekje.

Hij gaat verder: “Is het Groene Boekje bovendien de standaard? Ik leerde in mijn tijd dat het de standaard voor de spelling was, de Van Dale voor betekenis. In De Van Dale staat naar verluidt bij doorwinterd: Belgisch Nederlands.”

Het GB is wel degelijk de standaard voor spelling. Dat is zelfs bij wet vastgelegd.

De grote Van Dale daarentegen is niet echt een standaard voor betekenis: het is geen normatief maar een descriptief woordenboeken, d.w.z. dat het de taal beschrijft die wordt gebruikt, maar dat de redactieervan geen richtinggevende autoriteit opeist.

Als de GVD beweert dat “doorwinterd” Belgisch Nederlands is, dan hebben zij of iemand anders dat vastgesteld.

Ik zou die vorm dan ook vermijden. Al ben ik een Vlaming, dit was de eerste keer dat ik vernam dat “doorwinterd” bestaat.

Ik heb een google-statistisch onderzoek uitgevoerd, d.w.z. dat ik diverse termen op verschillende manieren met Google op het Internet heb opgezocht.

Term Aantal p’s waarop hij voorkomt
– doorwinterd 291
– doorgewinterd 707

Verdeeld volgens domein:
– doorwinterd in domein .be: 216
– doorgewinterd in domein .be: 199
– doorwinterd in domein .nl: 28
– doorgewinterd in domein .nl: 1490

Ik vind 1490 p’s voor het domein .nl met ‘doorgewinterd’, terwijl ik er maar 707 vind als ik geen domein vermeld. Dat komt doordat ik dan Google instel op “pagina’s n het Nederlands”, en dan zoekt het naar pagina’s die expliciet vermelden dat ze in het Nederlands zijn, terwijl de instelling voor het domein .nl alleen maar zoekt op sites waarvan de domeinnaam eindigt op .nl.

Maar het is in elk geval duidelijk dat ‘doorgewinterd’ de meest voorkomende variant is, en dat ‘doorwinterd’ alleen maar domineert in Belgische sites in het Nederlands, en daar op de hielen wordt gezeten door ‘doorgewinterd’.

Er is dan ook weinig reden om vast te houden aan ‘doorwinterd’: de vorm is niet erg bekend.

Noot: ik heb Google bij het zoeken altijd ingesteld op “pagina’s in het Nederlands”. Als ik instel op “pagina’s uit België”, krijg ik dezelfde resultaten als met het zoeken op het domein .be. Google bepaalt immers met het domein in welk land een site zit. Als een domeinnaam eindigt op .nl, veronderstelt Google dat die website in Nederland is. Eindigt hij op .be, dan is het België.

Zoeken op een domein doet u door “site:” achter de zoekterm in te voeren, bijv. “doorgewinterd site:be”.

FOUT: Doris groeit op bij twee homofiele papa’s.

GOED: Doris groeit op bij twee homoseksuele papa’s.

VERKLARING Homofiel klinkt verouderd en wordt door sommigen ook als kwetsend of beledigend ervaren. Tegenwoordig is homoseksueel het neutrale woord.

Toch wil ik hierbij ook opmerken dat dit soort taaladviezen een beetje gevaarlijk is. Wanneer is een woord verouderd? En dit woord wordt blijkbaar niet door iedereen als kwetsen of beledigend ervaren (“sommigen”). Moeten we met die connotatie dan ook wel rekening houden? Is de context waarin het woord wordt gebruikt niet belangrijker dan een tendens in de connotaties?

Let ook op de spelling van “homoseksueel”: alle woorden met “seks” worden met -ks gespeld, niet met -x. Met -x is de Engelse spelling.

FOUT hete luchtballonnen werden bijeengebracht in Canberra, in Australië.

GOED heteluchtballonnen werden bijeengebracht in Canberra, in Australië.

VERKLARING De ballonnen zijn niet heet, de lucht is heet. In dat geval moeten de drie delen als één woord gespeld worden. Net zo: kortetermijnplanning,langetermijngeheugen, gelijkekansenbeleid.

Deze keer gaven we gewoon een summier voorbeeld. Er is het een en ander te zeggen over aaneenschrijven. Sommige zaken zijn tamelijk eenvoudig, andere zijn ingewikkelder. Bovenstaande is een van de eenvoudige. We komen op de andere nog wel terug.

FOUT Alles wat hier de klok slaat, is kaas.

GOED Het is alles kaas wat hier de klok slaat.

VERKLARING

De vaste constructie luidt: “het is alles/allemaal … wat hier de klokslaat”.

En op vaste constructies kun je niet variëren.

Variatie op vaste constructies vind je veel in opstellen en in verhalen enteksten van beginners. Soms ontstaan ze doordat men de constructie niet kent, maar ik denk dat ze nog vaker ontstaan doordat men wil vermijden om altijd dezelfde woorden en uitdrukkingen te gebruiken. Dan ontstaan constructies zoals “Het regent pijpenstokken” of “Het regent bezemstelen”.

Om zulke fouten te vermijden is er een oplossing: gewone taal gebruiken.

M.a.w.: “Het regent hard” of “Het regent flink” en andere dagelijksewoorden. Die zijn vaak kort, krachtig, kernachtig en zo bekend dat de lezer ze zonder moeite leest. Een tweede oplossing is natuurlijk de geslaagde inval.

Nu hadden we een vertaler, maar waar bleef de vertaling?

Dat schoot me gisterennacht plotseling door het hoofd, toen ik eindelijk besefte waarom ik al de hele tijd het gevoel had dat ik wat was vergeten.

Gelukkig had de opdrachtgever niet om een dringende vertaling gevraagd, en zelfs geen deadline opgegeven. We hadden dus nog wat reserve. Bovendien was de tekst maar één pagina lang. Als de vertaler versterk liet gaan, konden we er snel iemand anders op zetten en het hele zootje nog op tijd afgewerkt krijgen.

Eerder had ik hem gevraagd of hij donderdag kon leveren, en omdat hij daarop geen antwoord had gegeven, nam ik aan dat hij geen bezwaren had.

Maar misschien had hij er wel gehad, en had hij het gewoon vertikt om de job af te wijzen. Dat zou een domme en gevaarlijke streek zijn, maar ik heb wel al eens een vertaler gehad die op het laatste moment verstek liet gaan, terwijl hij nochtans weken vooraf was verwittigd.

Ik stuurde ’s nachts nog een e-maiiltje, maar verwachtte geen antwoord meer. Dus was het eerste wat ik vanmorgen deed, de onverlaat telefoneren.

Ik kreeg familie aan de lijn. Ze zouden hem bellen.

Dat is ook gebeurd, en al snel kreeg ik een telefoontje van de vertaler, die opmerkte dat hij de tekst net had verstuurd. Het was dus al bij al goed op tijd. Hij veronstschuldigde zich voor het misverstand. En toen ik de vertaling bekeek, bleek ze ook prima in orde te zijn. Zoals het moest.

Het bewees in elk geval dat je nooit een nieuwe vertaler mag inschakelen voor een haastklus, maar nu weten we dat hij kwaliteit kan leveren, en hij zal ook wel hebben geleerd dat hij duidelijker met ons moet communiceren.

Al bij al vermoed ik dat ons team met een kwaliteitsvolle vertaler werd versterkt, maar dringende opdrachten geven we voorlopig nog niet aan hem.

Telefoontje van een vaste klant: kleintje Engels-Frans vertalen.

Lekker leuk: het was niet dringend. Rustig contact opnemen met de geschikte vertaler. Valt mijn oog op een e-mail: vakantieperiode aangebroken!.

Gelukkig had ik een tijdje geleden hulp gekregen van een Fransman. Hij had gratis voor niks een verhaal vertaald voor mijn literair tijdschrift, en hij mocht wel eens wat terugkrijgen. Maar toen ging het om literatuur, en deze keer kon het wel eens wat anders zijn.

Dus het toegezonden bestand openen, lezen. Viel mee. Een brief. Niet te lang. Ook helemaal niet technisch. Het onderwerp was wel technisch, maar de woordenschat niet. En die vertaler had tenslotte sciencefiction aangepakt. Die mensen zijn niet allergisch aan technische terminologie.

Mailtje gestuurd. Of hij kon inspringen?

En jawel.

Verder een rustig dagje.

Vrijdag was het weer zover: kort na vier uur ’s middags kreeg ik een telefoontje: ze zochten een vertaler Engels-Pools voor een contract. Of ik daar voor kon zorgen?

Natuurlijk kan ik daar voor zorgen.

En of ik een offerte kon opstellen?Zeker, geen probleem.

Dus dook ik in mijn bestanden en verzamelde gegevens over geschikte vertalers Engels-Pools voor contracten. Het contract zelf arriveerde kwart voor vijf.

Bestand openen, contract bekijken, aard van de woordenschat vaststellen, moeilijkheidsgraad inschatten, evaluatie van de vertalers uitvoeren, beschikbare vertalers uit filteren.

Het was ondertussen rond vijf uur ’s avonds. ’s Avonds op vrijdag.

Naar de klant telefoneren om te zeggen dat we er voor konden zorgen. De vertaling moest pas volgende week vrijdag klaar zijn, dus dat was geen probleem: volgens de lengte zou het maar twee werkdagen kosten. Dus hadden we ook de tijd om te overleggen met de vertalers en de offerte op te stellen.

Maar dat feestje ging niet door: de klant wou het per se al vrijdagavond hebben, terwijl in dat bedrijf (een medische multinational) er op dat moment toch niemand meer in staat was om de beslissing te nemen.

Oké, weekends kennen die managers blijkbaar niet, maar waar ze niet aan denken is dat sommige mensen in weekends gewoon niet bereikbaar zijn. Ze zijn ergens op een receptie. Of op een tentoonstelling. Of een tentoonstelling met een receptie. Of gewoon eropuit getrokken met de kinderen voor wat ‘quality time’. Hun e-mail bekijken ze niet. Op de telefoon werkt alleen het antwoordapparaat. En de gsm is uitgeschakeld.

Bovendien ging het om Engels-Pools, en de Oost-Europeanen zijn notoir traag: verwacht van hen geen antwoord in het weekend. Belgen zijn wat dat betreft anders.

Maar de klant werd ontstemd, en wij hadden we geluk: de dochter van de vertaler nam de telefoon op! Op huwbare leeftijd nemen ze altijd de telefoon op. 🙂

En daardoor konden we toch nog met de nodige vertalers contact leggen, zodat we vrijdagavond onze offerte konden doorsturen.

Klant tevreden. Wij tevreden.

FOUT Opvallend is dat twee derde van de HIV-besmettingen bij homomannenvoorkomen.

GOED Opvallend is dat twee derde van de HIV-besmettingen bij homomannenvoorkomt.

VERKLARINGBest een moeilijk te herkennen fout: als de breuk onderwerp van de zin is,dan staat de persoonsvorm in het enkelvoud.

Wat meer gedetailleerde uitleg:

Zelfstandig gebruik van breukgetallen

Een voorbeeld van zelfstandig gebruik vindt men in:

(1) Een vijfde van de aanwezigen stemde tegen het voorstel.

Bij zelfstandig gebruik van breukgetallen waarvan de teller twee is of een groter aantal noemt, kan er meervoudsvorming optreden (zie (5) t/m (7)).

Beschouwt men de breuk als één geheel, dan blijft de noemer van de breuk onveranderd, bijv.:

(2) Ik heb nog maar twee derde van de tekst doorgelezen.

Als de breuk onderwerp van de zin is, dan komt de persoonsvorm in dergelijke gevallen in het enkelvoud te staan, bijv.:

(3) Negen tiende van de ondervraagden bleek geen mening te hebben.

(4) Vier vijfde van die vloeistof bestaat uit water.

Als men de nadruk wil leggen op de afzonderlijke (gelijke) delen van de breuk, wat in de praktijk niet zo vaak voorkomt, dan krijgt de noemer een meervouds-n.Is die breuk onderwerp, dan komt de persoonsvorm in dergelijke gevallen ook in het meervoud te staan.

Voorbeelden zijn (vergelijk met (2) t/m (4)):

(5) Neem een derde olie en voeg er twee derden azijn aan toe.

(6) Ze zouden de buit in zeven gelijke delen verdelen, maar uiteindelijk eiste de aanvoerder drie zevenden voor zich alleen op.

(7) Vier vijfden van het kapitaal waren verloren gegaan.

Vertaalbureau Motte werd opgericht in 1997 door Peter Motte, die toen al enkele jaren ervaring had als vertaler.Het bureau begon met ICT-vertalingen en grote opdrachten uit de auto-industrie, maar de specialisaties hebben zich voortdurend uitgebreid.De grote informatica-infrastructuurwerken van het eind van de jaren 90, waarbij kilometers kabel werd aangelegd, zorgden voor de uitbreiding naar bouwbestekken.Ook medische teksten worden tegenwoordig vertaald.