Modderland-trilogie, door Paul Stewart en Chris Riddell

recensent: Peter Motte

onder auspiciën van De voormalige Tijdlijn en Vertaalbureau Motte

De grappige Modderland-trilogie behoort tot de categorie jeugdverhalen waar ook volwassenen zich mee amuseren. Bart belandt per ongeluk in een wereld waar magie bestaat. Spijtig genoeg zijn alle goede tovenaars verdwenen. Waarheen?

Niemand weet het, en er wordt naarstig – nou ja – gezocht. Bart wordt opgevangen door de meest klungelende tovenaar van de hele bende: Randalf de Wijze. De enige die niet verdween. Waarschijnlijk omdat hij niet genoeg tovenaar is voor de rol van verdwenen tovenaar. En hij is platzak, waardoor Bart het ook niet gemakkelijker krijgt. Onze held verlangt dan ook heftig naar huis, maar wordt op zijn tocht door de tovenaarswereld gelukkig vergezeld door zijn hond, Hendrik. En door de wat eigenwijze maar heus niet domme parkiet Veronica. Al bij al een gevarieerd gezelschap dat nét is opgewassen tegen de taken die Randalf aanneemt om wat geld te verdienen – al of niet ten dienste van de Gehoorde Baron, die van alles probeert om het zijn vrouw naar de zin te maken.

De zwart-wit-illustraties zijn met fijne pennentrekken neergezet, levendig, verzorgd, duidelijk en fantasievol. Modderland is meer dan een parodie op Middle-Earth. Die referentie plaatst het boek in het genre van de fantasy-epen, en je zou kunnen zeggen dat het scenario in hele grote lijnen op dat van “In de Ban van de Ring” lijkt. De titel van het derde deel, “Krijger zonder vrees”, verwijst naar “Jan zonder vrees” en maakt duidelijk dat Paul Stewart uit meer bronnen put dan alleen Tolkien.

Vertaalster Erica Feberwee slaagde erin om de hele Modderland-trilogie de frisheid, originaliteit en humor te geven van het origineel, Muddle-Earth, een knipoogje naar Middle-Earth, het gebied waarin Tolkiens “In de ban van de ring” zich afspeelt. Humor is erg moeilijk te vertalen, zeker in een boekje dat in hoge mate steunt op een ironisch gebruik van bekende elementen, en dat tegelijk originele motieven inlast.

Overigens is de Modderland-trilogie niet de enige interessante parodie op een bekend fantasywerk. En ouder voorbeeld is “Tanja Grotter de magische contrabas”*. Het merkwaardige van dat boek is dat het min of meer het tegengestelde doet van de Moddertrilogie. Tolkien zelf heeft gezegd dat “In de Ban van de Ring” voor volwassenen is (en dat het over de dood gaat), terwijl de odderland-trilogie een jeugdboek is. “Tanja Grotter” daarentegen is voor volwassenen, terwijl het voorbeeld, “Harry Potter”, voor kinderen vanaf 10 jaar is. Overigens werd “Tanja Grotter en de magische contrabas” door de uitgever van de Nederlandstalige “Harry Potter” beschuldigd van plagiaat, en heeft men zich niet durven verzetten tegen de veroordeling in kort geding. Dat betekent dat met “Tanja Grotter” niet gebeurde wat bijvoorbeeld wel gebeurde voor “De Da Vinci Code”, namelijk dat de rechter de betrokken boeken volledig las. Was de zaak ten gronde behandeld, dan had men “Tanja Grotter” niet veroordeeld. Parodieën moeten immers mogen.

Ondergetekende zat na de eerste twee delen ongeduldig op het derde deel te wachten, waarin eindelijk duidelijk wordt wat er met de verdwenen tovenaars is gebeurd, of Bart terug thuis geraakt, en wat al die theelepels in het boek doen, want er is “één theelepel om allen te regeren, één theelepel om hen te vinden, één theelepel die hen naar het Giegelveld zal brengen en hen zal binden”.

Het is een jeugdroman, geschikt vanaf 10 jaar, maar door de verwijzingen naar andere fantasyliteratuur, boeit hij ook volwassenen. Ondergetekende zat na het eerste deel dan ook ongeduldig op de volgende te wachten. Overigens beperkt het volwassenenamusement zich niet tot verwijzingen naar fantasyliteratuur, zoals blijkt als de Gehoorde Baron een oude liefde ontmmoet. Grappig is ook hoe het gedrag van de personages afwijkt van de fantasy-clichés.De trilogie verscheen eerder in drie delen: “Engelbert de Enorme”, “Pas op, draken!” en “Krijger zonder Vrees”. Nu zijn ze gebundeld in één kloeke paperback van 470 p’s, verkrijgbaar voor een zachte prijs van nog geen 15 euro. Uren leesplezier.

De lezer krijgt er nog de fijne tekeningen van Chris Riddell bij cadeau. Zij tollen speels over de bladzijden en passen uitstekend bij de humor en fantasie van Stewart. Riddell slaagt er zelfs in boven elk hoofdstuk een ander figuurtje te tekenen dat een bord vasthoudt waarop het hoofdstuknummer staat.

* “Tanja Grotter en de magische contrabas” door Dmtri Jemets, 2003, Brussel, Roularta Books, genummerde en gelimiteerde editie, vertaling Loes Visser, paperback, 23 x 15,5 x 2 cm, 253 p’s, ISBN 90-5466-504-1.
Prijs: oorspronkelijk 20 euro, maar doordat de veroordeling in kort geding herdrukken verhinderde, zou de zeldzaamheid van het boek de prijs al hebben doen stijgen.

Modderland-trilogie, Paul Stewart en Chris Riddell, 2007, Baarn, Uitgeverij De Fontein, geïllustreerd, oorspronkelijk: “Muddle-Earth”, vertaling: Erica Feberwee, 20 x 12,5 x 3 cm, 162 o’s, ISBN 978-90-261-2097-8.
Prijs:14,95 euro