Maand: december 2006

Recensie “Het oude Egypte in woord en beeld”, door Toby Wilkinson

Recensie: Het oude Egypte in woord en beeld, door Toby Wilkinson

recensent: Peter Motte

onder auspiciën van De voormalige Tijdlijn en Vertaalbureau Motte

Voor mijn gevoel valt de wereldgeschiedenis uiteen in twee delen: alles van Egypte, en alles daarna. Het Oud-Egyptische rijk begint in de mist der tijden rond 3000 voor Christus, met nog zelfs daarvoor farao’s met misschien farao Ka en misschien farao Schorpioen. De zekerheden beginnen pas vanaf ongeveer 2950 voor onze jaartelling, met farao Narmer, de 1e heerser van de 1e dynastie. Andere bronnen kunnen andere data vermelden, wat deze bron, Het oude Egypte in woord en beeld, door Toby Wilkinson, ook erkent.

De laatste dynastie eindigde met de mysterieuze dood van Cleopatra VII en Antonius in 30 voor Christus, waarna het gebied definitief bij het Romeinse rijk werd ingelijfd*. Maar terwijl het Oude Egypte zowat 3000 jaar onafhankelijk was geweest, en in die periode enorme culturele monumenten verwezenlijkte die ook nu nog tot de verbeelding spreken en zelfs zo veel mummies produceerde dat ze eeuwen later werden gebruikt als brandstof voor stoomtreinen, hield de jonge parvenu het nog geen duizend jaar uit. En de rijken die volgden deden het niet veel beter.

Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat de geschiedenis van het Imperium van de Nijl een onoverzichtelijke schat aan gegevens opleverde: farao’s, bouwwerken, geschriften, gebruiksvoorwerpen, historische gebeurtenissen… Ondanks het lange bestaan was het rijk verbluffend stabiel. Religieuze veranderingen kwamen voor, maar in geringe mate. Het isolement van Egypte beschutte het eeuwenlang tegen invallers en invloeden. Zelfs tot in de tijd van Cleopatra VII kon het slechts langs smalle corridors worden aangevallen.

Het was trouwens niet door haar schoonheid dat Cleopatra indruk maakte op de Romeinse toppolitici, maar door haar intelligentie: ze sprak ongeveer 6 talen, waardoor ze met heel veel heersers zonder tussenkomst van tolken kon onderhandelen. Dat was in die tijd erg uitzonderlijk. Ze oogde wat plomp, maar haar geest was kwiek genoeg om te weten hoe ze indruk moest maken op de Romeinen.**

Wie al eens een programma over het Eeuwenoude Zandrijk volgt, er een van de talrijke boeken van Christian Jacq over leest, of een van de vele stripverhalen, kan best een woordenboek over de periode gebruiken, en dat is wat dit “Het oude Egypte in woord en beeld” is. Het is een alfabetische behandeling van de belangrijkste begrippen uit de egyptologie, voorzien van dwarsdoorsnedetekeningen van de belangrijkste gebouwen en kaarten van de archeologische sites. De lemma zijn geïllustreerd met z/w- en kleurenfoto’s van beelden, gebouwen, en reproducties van schilderijen en tekeningen.

De hiërogliefen worden nogal kort behandeld. Daarvoor geef ik de voorkeur aan “Writing Systems” van Florian Coulmas***. Niettemin is dit “Het oude Egypte in woord en beeld” een handige verzameling basisbegrippen geworden. We betreuren wel dat zelfs de literatuurlijst geen aandacht besteedt aan de Franse werken. Frankrijk heeft sinds Napoleon een enorme traditie op het gebied van egyptologie opgebouwd. Was het niet een Fransman, Champollion, die uiteindelijk de hiëroglyfen ontcijferde?

* en **: zie “Cleopatra. Politiek en propaganda in de Oudheid”, door prof. dr. H. Volkmann, 1969, Antwerpen/Brussel/Gent/Leuven, Uitgeversmaatschappij W. De Haan N.V. – N. V. Standaard Boekhandel

***: “The Blackwell Encyclopedia of Writing Systems”, door Florian Coulmas, 1999, 1996, Oxford, Blackwell Publishers Ltd., 108 Cowley Road, Oxford OX4 1JF, VK

Het oude Egypte in woord en beeld, door Toby Wilkinson, 2006, Tirion, geïllustreerd in kleur met kaarten, lijst met literatuursuggesties, gebonden met fotocollega op platten, collage herhaald op de omslag met flappen, oorspronkelijk: “The Thames & Hudson Dictionary of Ancient Egypte”. 26,3 x 19 x 2,5 cm, 271 p’s, ISBN 90-4390-909-9.

Prijs: 39,95 euro

Taalmodel: hen/hun

Deze keer geen raadgeving, maar een verwijzing naar een website van de Taaladviesdienst.

Zij stellen de vraag of we het onderscheid tussen ‘hen’ en ‘hun’ moeten behouden.
Mijn advies is om te stemmen voor “Ja! Ouderwetse regel, weg ermee.”.
Waarom?
Ten eerste hoor je het verschil tussen ‘hen’ en ‘hun’ niet eens. Daardoor ook worden er zo gemakkelijk fouten tegen gemaakt in de schrijftaal, en in de schrijftaal worden we momenteel al genoeg geplaagd door die tienjaarlijkse spellingveranderingen.
Bovendien klaagt de Taaladviestdienst: “Bijna nergens krijgt de Taaladviesdienst zo veel vragen over als over het juiste gebruik van hun en hen.”
Zij stellen: “in gesproken taal worden hun en hen al eeuwen door elkaar gebruikt.”
En verder betogen ze:”In geschreven taal is dat heel anders: daar gelden van oudsher strenge regels voor hun en hen. Die zijn een paar eeuwen geleden geformuleerd en sindsdien niet meer losgelaten, zodat de traditionele adviezen nog altijd strikt onderscheid maken tussen hen (als lijdend voorwerp en na een voorzetsel) en hun (vooral als meewerkend voorwerp). Er zijn maar weinig mensen die deze kunstmatige regels in hun taalsysteem hebben zitten. Daarom is het een berucht struikelblok.”
Daarom organiseert de Taaladviesdienst nu een enquête (in te vullen in de rechterkolom van hun pagina) over die kwestie: “ja, afschaffen”, of “nee: behouden”.

Taalmodel: aandragen

FOUT Hij kwam met een smoes aandraven die nergens op sloeg en die hem in de ogen van de rechter nog verdachter maakte.

GOED Hij kwam met een smoes aandragen die nergens op sloeg en die hem in de ogen van de rechter nog verdachter maakte.

VERKLARING
“Aandraven” betekent in het algemeen Nederlands alleen “dravend naderbij komen”. Vermoedelijk kwam de man in de voorbeeldzin niet op die manier de rechtszaal binnen. In literaire taal zou het natuurlijk wel kunnen. Er is geen enkele reden om het als beeldspraak af te wijzen, maar in gewoon, dagelijkse taalgebruik, en zeker in reportages, rapporten en cv’s, is het niet erg gepast.

Bron: Taalwijzer, Paul Cockx, Davidsfonds, 2004

Recensie “Donjon: Armageddon” door Sfar en Trondheim

Donjon Avondschemer: Armageddon, door Sfar en Trondheim

recensent: Peter Motte

onder auspiciën van De voormalige Tijdlijn en Vertaalbureau Motte

Het is al het tiende album of zo van Donjon en de nevenreeksen dat ik lees, maar de tekeningetjes verrassen me nog altijd. Helemaal verwonderlijk is dat niet, want er werken op zijn minst vijf verschillende tekenaars aan mee. Deze voor Armageddon lijken gedetailleerder dan het werk voor De jeugd vliegt uit. Niettemin worden de tekenaars min of meer strak gehouden: ze moeten allemaal in dezelfde stijl werken.

Die stijl is eenvoudig maar erg efficiënt. Sommigen zullen denken dat je er niet voor moet kunnen tekenen, maar dat is nu net niet het geval. In Armageddon blijkt dat bijvoorbeeld tijdens de berechting van Marvin door zijn soortgenoten.

Ik vroeg me wel eens af, of ze nog inspiratie genoeg zouden hebben. Dat lijkt ook nog altijd het geval. Deze aflevering leest wel meer dan typische epische fantasy: ze begint als Marvin, bijgenaamd Koning Stof, en zijn metgezellen worden aangevallen door de vijandelijke legers van de Grote Khan. Maar dat is niet meer dan een inleiding om een nieuwe uitgangssituatie te scheppen, waarin Marvin met nieuwe problemen krijgt af te rekenen, bijgestaan door de tovenaar-junk Gilberto en een vleermuisje.
<BRDe maffe humor duikt nog altijd op. Gilberto waarschuwt Marvin voor een dwerg. Marvin durft de dwerg brutaal uitdagen, en dan pas zegt Gilberto dat hij was vergeten te zeggen dat het een reuzendwerg is. Dat humor een manier is om iets te vertellen, en niet uit de gebeurtenissen zelf volgt, blijkt als je even stilstaat bij wat er voorvalt. Het verhaal is vaak erg gruwelijk. Er is veel stof voor een flinke horror-fantasy of voor dark fantasy, maar het gaat nooit die kant op. Dat is louter een kwestie van stijl. Het heeft dan ook wel wat gemeenschappelijk met de latere albums van Tardi's 'Isabel Avondrood', alhoewel Tardi misschien al vanaf het begin in de eerste plaats humoristisch wou zijn.

“Donjon Avondschemer: Armageddon” is het derde deel over de verhalen uit de nadagen van de toren. Er is van een toren (de Donjon uit de titel) helemaal geen sprake meer. Het meest opvallende aan deze aflevering is dat ze helemaal niet op zichzelf lijkt te staan. Als Marvin op het einde voor zich uitstaart over de resten van de verbrokkelde planeet, heb je het gevoel dat dit verhaal nog niet af is. Immers: wat is er gebeurd met Marvin de Rode? Dat het vervolg maar snel komt.

“Donjon, Avondschemer 103: Armageddon”, Joan Sfar, Lewis Trondheim, 2006, Amsterdam, Uitgeverij Luitingh-Sijthoff, oorspronkelijk “Donjon Crépuscule 103, Armageddon”, vertaling: Frits van der Heide, gebonden, 22,4 x 20,8 x 0,7 cm, 48 p’s, ISBN 90-245-5428-4

prijs: 9,90 euro