Maand: juli 2013

Klachten over vertalingen: wat doe je daarmee?

klachten over vertalingen, voorkeuren van klanten, voorkeuren, vertalingenNog voor de deadline van een project was bereikt, stuurde een klant in paniek ons een e-mail. We zorgden voor het Franse-Nederlandse deel van een opdracht, en een collega voor het Frans-Engelse deel. Zijn stuk was al een tijd ingeleverd, en de eindklant klaagde over de kwaliteit. Onze klant drukte ons op het hart om toch maar voorzichtig te zijn (alsof we dat nooit zijn), en hij stuurde ons ook de opmerkingen over de vertaling Frans-Engels.
We hebben geen vertaler Frans-Engels ingeschakeld om het boeltje te controleren, maar vertalers Frans-Nederlands die ook Engels-Nederlands aankunnen, bekeken de opmerkingen en vonden sommige wijzigingen… bizar. Ze letten daarbij alleen op de terminologie, en dus niet op vormvarianten of taalvarianten, die door de eindklant misschien werden afgekeurd omdat hij doodeenvoudig een andere voorkeur had, en niet omdat het taal- of vertaalfouten waren. Spul dus dat helemaal niet fout mocht worden aangerekend.
De opmerkingen over de terminologie waren in elk geval niet zinvol.
We vertelden dat dan ook aan onze klant.
Een dag voor de deadline ging ons werk de deur uit.
Een paar weken later kregen we eindelijk een reactie: een corrector van de eindklant had “fouten” gevonden, en onze klant eiste dat we de correctiekosten betaalden. Die beliepen 25% van de oorspronkelijk afgesproken prijs.
Veel tandengeknars, en we bekeken de opmerkingen.
Er was precies hetzelfde gebeurd als met de vertaling Frans-Engels: terminologische wijzigingen die geen steek hielden, of die wezen op voorkeuren van de klant.
De klant heeft recht op zijn voorkeuren, vanzelfsprekend, maar dan moet hij die wel vooraf melden. Dat is tenslotte in zijn voordeel: als er opmerkingen achteraf komen, loopt het project alleen maar vertraging op. Als het een truc is om de opdracht goedkoper te krijgen, dan is het dom. Tenslotte zijn er meer dan genoeg broddelaars die voor een appel en een ei een vertaling willen maken. Hij kan altijd bij hen langs, wij verplichten niemand om met ons te werken.
Dus lichtten we onze klant in over het karakter van de wijzigingen. We belden hen ook een keer op om onze bezwaren over hun aanpak uiteen te zetten.
Het was al bij al vreemd, want wij hadden met die klant nog geen problemen gehad, en we waren tijdens onze jarenlange samenwerking altijd tevreden geweest over hen.
Op het moment dat we de factuur moesten opstellen, belden we nogmaals, maar we kregen geen contact meer met de projectmanager. Dat bleek zelfs niet meer mogelijk. Voor zover wij begrepen, had de projectmanager niet alleen het bedrijf verlaten, maar konden ze haar zelfs niet terugvinden.
Hoe dan ook, ze verbonden ons met iemand anders door, hoger in de hiërarchie. Hij vertelde dat hij alles aan het bekijken was, maar niet direct kon antwoorden omdat er al zo veel mails heen-en-weer waren gegaan in verband met die zaak, en omdat er ook heel wat mails van de voormalige projectmanager nog niet waren behandeld. Hij vroeg me te wachten tot hij contact met me opnam. Dat is natuurlijk een beetje lastig, omdat ze konden hopen dat we het zouden vergeten.
Voorlopig stuurde ik de rekening zonder korting.
De nieuwe manager nam over de kwestie geen contact meer met ons op, maar uiteindelijk bleek dat onze factuur volledig werd betaald, zonder dat er verder nog enige communicatie tussen hen en ons was geweest.
Onze opmerkingen waren dus duidelijk aanvaard.
De oorspronkelijke projectmanager was blijkbaar niet helemaal opgewassen tegen sommige klanten, maar de oude rotten in het vak hebben de zaak op een of andere manier rechtgetrokken.
Het is niet omdat een klant opmerkingen heeft over een vertaling, dat hij ook gelijk heeft.
Als hij ongelijk heeft en voet bij stuk houdt, benadeelt hij zichzelf, want dan krijgt hij een slechte tekst. En er is altijd minstens sprake van vertraging.
Het is niet altijd verstandig van de vertaler om direct toe te geven.
Een vertaler kan natuurlijk fouten maken, en als dat het geval is, moet hij dat ook willen toegeven.
Maar toegeven als er geen fouten zijn, schept precedenten.
Want als een fout op zo’n moment als correct wordt beschouwd, wat moet de vertaler dan de volgende keer doen? Fouten maken voor die klant om de vertaling aanvaard te krijgen? Maar hoe kun je weten dat een fout… niet fout is? Of een tekst goed of niet goed is vertaald, wordt een kwestie van willekeur. Kwaliteit garanderen is dan niet meer mogelijk, omdat er geen norm meer is om de tekst te beoordelen.
Er zijn maar twee oplossingen: de klant aanvaardt de verantwoordingen van de vertaler voor de vertaling, of de klant stuurt vooraf een lijst met voorkeuren. Uiteindelijk heeft iedereen het recht op voorkeuren, maar als ze afwijken van de norm kan de vertaler ze niet kennen zonder ervan op de hoogte te worden gebracht.
De vertaler goed inlichten vermijdt tijdverlies, kosten en een hoop ongewenste frictie tussen mensen die tenslotte moeten samenwerken.

Wat verdient een literaire vertaler?

De vraag wat een literaire vertaler verdient, levert een moeilijke rekenoefening op. Het is immers afhankelijk van de winkelprijs van het boek, de kosten en winsten die eraf gaan voor allerlei tussenpersonen, en wat er uiteindelijk overblijft voor de vertaler. En voor de schrijver. Die is er ook nog. Schijnt het.
Maar een zekere Sandra van de Ven heeft ons wat op weg geholpen door op de blog Boekvertalers er een stukje over te schrijven.
Als voorbeeld nam ze een gemiddelde, uit het Engels vertaalde roman waaraan ze zelf had meegewerkt. Let wel: het voorbeeld geldt voor Nederland, en daar is er een vaste boekenprijs. Echter: de uitgevers kennen daar ook wel wat trucjes om af en toe aan die prijs te morrelen.
De kwestie is: de winkerlprijs is ongeveer 20 euro. Na aftrek van vanalles en nog wat blijft er voor de uitgever zo’n 12 euro over, waarmee hij alle facturen moet betalen die zijn kant opkomen.
Sandra van de Ven gaat dieper in op die facturen, maar wij gooien ze aan de kant en richten ons op de vertaler.
Zoals gezegd nam ze een eigen contract als voorbeeld. Het ging om een psychologische roman met een eerste oplage van 2.500 stuks. Daarvoor ontving ze ongeveer 5.500 euro, wat neerkomt op ongeveer 2,25 euro per exemplaar dat van het boek in de winkel wordt verkocht. Dus zo’n 11,25% van de winkelprijs van het boek.
Daar leren we al één ding uit: een Nederlandse schrijver van een regulier uitgegeven debuut krijgt pakweg 10% van de verkoopprijs van het boek, en dus MINDER dan wat de vertaler krijgt! Eens te meer is dus bewezen dat schrijvers gek zijn.
Maar wat leren we nog?
Dit: Sandra van de Ven beweert dat een gemiddelde vertaler voor zo’n boek (niet extreem lang of moeilijk) drie maanden nodig heeft, en dus eindigt met… ongeveer 1.800 euro per maand. Bruto.
De literaire vertaler is dus minder gek dan de schrijver, maar het scheelt niet veel.
Bovendien zijn sommige vertalers slome duikelaars en doen ze er nog langer over. Waardoor ze eindigen met soms maar 1.400 euro bruto per maand.
Kies een ander beroep.

Sprachkombinationen von Übersetzungsbüro MOTTE bereits übersetzt

Niederländisch, Flämisch, Französisch, Deutsch, Englisch, Italienisch, Spanisch, Portugiesisch, Chinesisch, Thai, Polnisch, Russisch, Japanisch

    Sprachkombinationen von Übersetzungsbüro MOTTE bereits übersetzt – Kreuzung der Kommunikation

    Die erste Sprache ist die Ausgangssprache.
    Die zweite Sprache ist die Zielsprache.


      Kombinationen mit Niederländisch und Flämisch

        Mit Englisch

      • Englisch – Niederländisch
      • Englisch – Flämisch
      • Niederländisch – Englisch
      • Flämisch – Englisch
        Mit Französisch

      • Französisch – Niederländisch
      • Französisch – Flämisch
      • Niederländisch – Französisch
      • Flämisch – Französisch
        Mit Deutsch

      • Deutsch – Niederländisch
      • Deutsch – Flämisch
      • Niederländisch – Deutsch
      • Flämisch – Deutsch
        Mit Spanisch

      • Spanisch – Niederländisch
      • Niederländisch – Spanisch
      • Flämisch – Spanisch
        Mit Italienisch

      • Italienisch – Niederländisch
      • Niederländisch – Italienisch
      • Flämisch – Italienisch

      Andere kombinationen mit Niederländisch

      • Chinesisch – Niederländisch
      • Griechisch – Niederländisch
      Kombinationen ohne Niederländisch oder Flämisch

        Mit Englisch

      • Englisch – Französisch
      • Englisch – Spanisch
      • Englisch – Italienisch
      • Englisch – Portugiesisch
      • Englisch – Polnisch
      • Englisch – Tschechisch
      • Englisch – Chinesisch
      • Englisch – Japanisch
      • Englisch – Thai
      • Englisch – Russisch
        Mit Französisch

      • Französisch – Englisch
      • Französisch – Deutsch
      • Französisch – Italienisch
      • Englisch – Französisch

    Types vertalingen

    Types vertalingen

    Her en der vind je op internet manieren om vertalingen te typeren, o.a volgens deze tien groepen:

    • Algemene vertalingen
    • Literaire vertalingen
    • Filosofische vertalingen
    • Administratieve vertalingen
    • Commerciële vertalingen
    • ICT-vertalingen
    • Economische vertalingen
    • Financiële vertalingen
    • Juridische vertalingen
    • Medische vertalingen
    • Technische vertalingen

    Er kan het een en ander op die indeling wordt aangemerkt, o.a. dat we evengoed het woord “teksten” als “vertaling” hadden kunnen gebruiken. Maar we zullen de typen eerst hieronder toelichten, voor we er eventueel kritiek op hebben.

    • Algemene vertalingen
      Dat is de eenvoudigste en meest gebruikte type vertaling. Maar opgepast: gesproken taal valt er niet onder, omdat gesproken taal wordt vertaald door tolken. Het idee is dat de algemene vertaling geen moeilijke termen of stadhuiswoorden zou bevatten, maar dat het gaat om documenten die gewone mensen kunnen lezen. De vraag is echter of dat soort teksten wel ooit wordt vertaald. Onze ervaring is dat de zogenaamde algemene vertaling nauwelijks voorkomt.

    • Literaire vertalingen
      Hier steken we onze nek uit: we vermelden de literaire vertaling direct na de algemene vertaling, omdat literaire vertalingen de meest voorkomende algemene vertalingen zijn. Literaire teksten zijn de meest verspreide teksten die door een breed publiek moeten kunnen worden gelezen. Al andere hiernavolgende typen vragen altijd om gespecialiseerde vertalers.
      Er bestaan ook moeilijke literaire teksten, maar het publiek daarvoor is vaak te gering om de kosten van een vertaling te verantwoorden, en bovendien spelen sommige van die teksten ingewikkelde taalspelletjes, waardoor ze sowieso moeilijk vertaalbaar zijn en de liefhebbers ze liever in de originele taal lezen.
      Maar wat wel vertaalbaar is, bevat in minstens 90% van de gevallen normale, dagelijkse taal, zodat de grote massa van de literaire vertalingen ook de grote massa van de algemene vertalingen vormt.
      Sommigen denken dat literaire vertalingen het meest geholpen zijn met een vrije vertaling, maar dat klopt niet. Sommigen beweren ook dat de literaire vertaling de hoogste vorm van vertaling is, maar wij vermoeden dat dat idee de wereld in werd geholpen doordat het vooral literaire vertalers zijn die hun zegje over het vertalen doen.
      De hoogste vorm van vertaling is waarschijnlijk de juridische vertaling, omdat er leven en dood kan van afhangen.
      Dat de creativiteit van de vertaler belangrijker zou zijn in de literaire vertaling dan in andere vertalingen, is eveneens een veel gehoorde mythe. Er is geen vertaler die niet elke dag zijn creativiteit nodig heeft om wat in een cultuur is bedacht, naar een andere cultuur over te brengen.
      We weten dat er op die visie veel kritiek zal komen, vooral uit de hoek van de literaire vertalers, maar dat is dan maar zo.

    • Filosofische vertalingen
      Dit plaatsen we vlak na literaire vertalingen, omdat een goede filosofische tekst vaak heel wat literair kunst-en-vliegwerk vereist. De filosoof moet namelijk ideeën tot uitdrukking brengen die nog niet eerder tot uitdrukking werden gebracht, en waar dus nog geen woordenschat voor bestaat. Het probleem voor de vertaler is direct duidelijk.
      Filosofische teksten zijn er van allerlei aard, maar ze zijn geen louter literair spel. Ze vallen immers ook bij de wetenschappelijke teksten. De filosofische tekst hangt dus ergens tussen de literaire en wetenschappelijk-technische teksten in.

    • Administratieve vertalingen
      Zoals “administratief” aangeeft, zijn dit vertalingen nodig voor zakelijke en bedrijforganisaties, en voor managementdocumenten. Maar let wel: die vertalingen worden o.a. gebruikt in handleidingen, en het gaat dus niet louter om teksten die door het management gebruikt worden bij het dagelijkse beheer van de organisatie en in verband met soortgelijke administratie teksten.

    • Commerciële vertalingen
      Dit zijn handelsgerelateerde vertalingen, waaronder alle aanbestedingsdocumenten, handleidingen, zakelijke documenten, rekeningen, correspondentie, rapporten en zelfs commerciële tijdschriften. Het is een gespecialiseerde tak van het vertaalwezen, omdat commerciële vertalers de bedrijfs- en marktterminologie kennen.

    • ICT-vertalingen
      Dit is de vertaling van alles wat met computers en communicatietechnologie te maken heeft. Het zijn onder andere computerhandleidingen, bestanden, helpbestanden, softwarestrings, gidsen, of andere softwarehelpteksten.

    • Economische vertalingen
      Economische vertalingen zijn de vertalingen van teksten in verband met het vak economie. Die vertalingen worden vooral gebruikt in leerboeken.

    • Financiële vertalingen
      Financiële vertalingen omvatten alle onderwerpen in verband met het bankwezen, van de boekhouding tot de beurs en aandelen. Alle vertalingen in verband met financiën vallen hieronder.

    • Juridische vertalingen
      Juridische vertalingen omvatten alle vertalingen nodig in de rechtbank en bij juridische processen. Het gaat over contracten, testamenten, eigendomsakten en andere juridische onderwerpen.
      In rechtbanken is een juridische vertaler altijd nodig, doordat er veel culturele en wetgevende verschillen tussen landen bestaan. In veel gevallen is dan ook een vertaling in beide richtingen nodig.

    • Medische vertalingen
      Medische boeken en handleidingen voor medische instrumenten worden vertaald door een medische vertaler.
      Het belang van de capaciteiten van de vertaler is hiervoor duidelijk: Vertaalbureau MOTTE vertaalde al handleidingen voor hersenchirurgie. We vinden het van een heel ander niveau dan literaire vertalingen.
      Medische vertaling is vergelijkbaar met juridische vertaling door de specifieke terminologie ervan. Het kleinste term inologische verschil kan leiden tot de ergste gevolgen.

    • Technische vertalingen
      Het omvat meestal de vertaling van handleidingen of instructies voor apparatuur en mechanische gereedschappen. Elektronische apparaten, IT-producten, fabrieken, werkplaatshandboeken… daar zijn allemaal vertalingen voor nodig.
      Handleidingen moeten duidelijk zijn voor de gebruiker, en die gebruiker kan een gespecialiseerd vakman zijn, maar evengoed een particulier die een toestel heeft gekocht om in de woonkamer te installeren.
      De specialist-vertaler gebruikt vaak gedetailleerde woordenlijsten, afkomstig van de klant, maar moet die lijsten soms zelf samenstellen.

    Talencombinaties die al werden vertaald door Vertaalbureau Motte

    Nederlands, Vlaams, Frans, Duits, Engels, Italiaans, Spaans, Portugees, Chinees, Thai, Pools, Russisch, Japans

      Talencombinaties die al werden vertaald door Vertaalbureau Motte – Kruispunt voor communicatie

      De brontaal is eerst vermeld, de doeltaal als tweede.


        Combinaties met Nederlands en Vlaams

          Met Engels

        • Engels – Nederlands
        • Engels – Vlaams
        • Nederlands – Engels
        • Vlaams – Engels
          Met Frans

        • Frans – Nederlands
        • Frans – Vlaams
        • Nederlands – Frans
        • Vlaams – Frans
          Met Duits

        • Duits – Nederlands
        • Duits – Vlaams
        • Nederlands – Duits
        • Vlaams – Duits
          Met Spaans

        • Spaans – Nederlands
        • Nederlands – Spaans
        • Vlaams – Spaans
          Met Italiaans

        • Italiaans – Nederlands
        • Nederlands – Italiaans
        • Vlaams – Italiaans

        Andere combinaties met Nederlands

        • Chinees – Nederlands
        • Grieks – Nederlands
        Combinaties zonder Nederlands of Vlaams

          Met Engels

        • Engels – Frans
        • Engels – Spaans
        • Engels – Italiaans
        • Engels – Portugees
        • Engels – Pools
        • Engels – Tsjechisch
        • Engels – Chinees
        • Engels – Japans
        • Engels – Tha
        • Engels – Russisch
          Met Frans

        • Frans – Engels
        • Frans – Duits
        • Frans – Italiaans
        • Engels – Frans

      Des combinaisons de langues déjà traduites par le Bureau de traduction Motte

      néerlandais, flamand, français, allemand, anglais, italien, espagnol, portugais, chinois, thaïlandais, polonais, russe, japonais

        Des combinaisons de langues déjà traduites par le Bureau de traduction Motte – Carrefour de communication

        La langue source est indiquée avant la langue cible.


          Les combinaisons avec le néerlandais et le flamand

            Avec l’anglais

          • anglais – néerlandais
          • anglais – flamand
          • néerlandais – anglais
          • flamand – anglais
            Avec le français

          • français – néerlandais
          • français – flamand
          • néerlandais – français
          • flamand – français
            Avec l’allemand

          • allemand – néerlandais
          • allemand – flamand
          • néerlandais – allemand
          • flamand – allemand
            Avec l’espagnol

          • espagnol – néerlandais
          • néerlandais – espagnol
          • flamand – espagnol
            Avec l’italien

          • italien – néerlandais
          • néerlandais – italien
          • flamand – italien

          Autres combinaisons avec le néerlandais

          • chinois – néerlandais
          • grec – néerlandais
          Des combinaisons sans le néerlandais ou le flamand

            Avec l’anglais

          • anglais – français
          • anglais – espagnol
          • anglais – italien
          • anglais – portugais
          • anglais – polonais
          • anglais – tchèque
          • anglais – chinois
          • anglais – japonais
          • anglais – thaïlandais
          • anglais – russe
            Avec le français

          • français – anglais
          • français – allemand
          • français – italien
          • anglais – français

        Previously translated language combinations by Translation Office Motte

        dutch, flemish, french, english, italian, spanish, portuguese, chinese, thai, polish, russion

          Previously translated language combinations by Translation Office Motte – Crossroad of Communication

          Source language is mentioned first, target language is mentioned second.


            Combinations with Dutch and Flemish

              With English

            • English – Dutch
            • English – Flemish
            • Dutch – English
            • Flemish – English
              With French

            • French – Dutch
            • French – Flemish
            • Dutch – French
            • Flemish – French
              With German

            • German – Dutch
            • German – Flemish
            • Dutch – German
            • Flemish – German
              With Spanisch

            • Spanish – Dutch
            • Dutch – Spanish
            • Flemish – Spanish
              With Italian

            • Italian – Dutch
            • Dutch – Italian
            • Flemish – Italian

            Other combinations with Dutch

            • Chinese – Dutch
            • Greek – Dutch
            Combinations without Dutch or Flemish

              With English

            • English – French
            • English – Spanish
            • English – Italian
            • English – Portuguese
            • English – Polish
            • English – Czech
            • English – Chinese
            • English – Japanese
            • English – Thai
            • English – Russian
              With French

            • French – English
            • French – German
            • French – Italian
            • English – French

          CAT en MT

          cat, mt, spelling check, spelling checker, spellingcontroleDe discussie over automatisch vertalen is vaak verwrongen.
          Het wordt dikwijls naar voren gebracht alsof automatisch vertalen een radicale breuk met het verleden betekent, waardoor vertalers plotseling overbodig zouden worden.
          De discussie wordt tegenwoordig gevoed door MT, of “machine translation”.
          Maar om te beginnen ontwikkelt automatisch vertalen zich in werkelijkheid al decennialang.
          Puur automatisch vertalen, genaamd machinevertalen, waarbij de tekst in de machine wordt gestoken en er kraakhelder en correct vertaald weer uitkomt, was al minstens twintig jaar geleden een onderzoeksterrein van universiteiten en hogescholen.
          Maar het leverde niets op.
          Tegelijk werd gewerkt aan CAT: “computer assisted translation”.
          De keuze voor CAT lag voor de hand: veel vertaalbureaus werken voor telkens dezelfde klanten, en vertalen telkens dezelfde typen teksten.
          Die teksten veranderen weinig.
          Een voorbeeld: toen de bluray-schijven verschenen, kwamen er ook toestellen voor op de markt. De eerste toestellen waren BD-lezers. Daarvoor moesten handleidingen worden geschreven. Pas later kwamen de BD-recorders. Die toestellen waren in de grond niets anders dan de oorspronkelijke lezers met extra functies. De handleidingen waren dus ook de oorspronkelijke handleidingen, aangevuld met de opnamefuncties.
          Dat betekende dat de vertaler alleen maar de oorspronkelijke tekst moest aanvullen met de nieuwe vertaling. Waardoor een goede organisatie van al uitgevoerde vertalingen een grote hulp is.
          En aangezien een computer in de eerste plaats vooral wordt gebruikt om grote hoeveelheden informatie te klasseren en te bewaren, ligt het voor de hand dat computers konden worden ingezet voor het bewaren en klasseren van al gemaakte vertalingen.
          Het was dus een kwestie van twee teksten samen te brengen: de brontekst en de vertaling ervan. Dat leverde een bestand op van twee kolommen: in de ene kolom een bronzin, en in de tweede kolom de vertaling. Dat is zowat de meest eenvoudige databasestructuur die je kunt bedenken.
          De flexibiliteit is niet erg groot, maar bij veel terugkerende klanten kan het wel degelijk tijd besparen.
          Geleidelijk werden de CAT-programma’s ingewikkelder door ze meer mogelijkheden te bieden.
          Een tweede stap is dat het CAT-programma je niet alleen een vertaling heeft als de bronzin precies gelijk is aan een zin die al in het bestand met vertalingen staat, maar ook als de zin licht afwijkt. De eerdere zin krijg je dan als voorbeeldzin, die je moet aanpassen. Iedere eerstejaarsstudent informatica kan zoiets al in elkaar boksen.
          De volgende truc was het samenvoegen van bestaande vertalingen. Bijvoorbeeld doordat een nieuwe zin gedeelten gemeenschappelijk heeft met twee andere zinnen. Of bijvoorbeeld door een extra bestand toe te voegen met vertalingen van termen.
          Het sneller de computers werden, hoe meer functies CAT-programma’s konden krijgen, en hoe beter de resultaten werden.
          Toen CAT al gesofisticeerd was geworden, stond MT nog nergens, en op het moment dat de zuivere MT echt interessant werd, slaagde het er enkel in om het even goed te doen als CAT.
          Qua toegepaste technieken evolueren de twee systemen in dezelfde richting.
          Het is een trage evolutie, omdat ze gebonden wordt door de rekenkracht van computers.
          In feite is het hele MT-idee mislukt doordat men hoopte MT-programma’s te schrijven die over taal denken zoals een mens. Maar de programmaregels die daarvoor nodig waren, bleken veel ingewikkelder dan verwacht. Bovendien zijn die programmaregels afgeleid van de regels die zich in het hoofd van menselijke taalgebruikers bevinden, en had men over het hoofd gezien dat niet precies bekend is hoe die regels in ons hoofd zitten.
          De huidige buzz over MT is dan ook vooral een hype, in het leven geroepen door mensen die iets proberen te verkopen.
          MT levert geen betere resultaten dan CAT. Lange tijd waren de resultaten zelfs veel slechter. Het is een typische IT-hype: ze verkopen producten door ze aan te prijzen met behulp van de vage, theoretische ideeën die erachter zitten, maar verzwijgen wat de beperkingen zijn van wat je uiteindelijk koopt.
          Het is zoals spellingcontrole: geen enkele computer doet eigenlijk echt aan spellingcontrole. Wat spellingcontrole in werkelijkheid doet, is niets anders dan controleren of de woorden die je typt ook in zijn woordenboek zitten, aangevuld met enkele regeltjes over tekencombinaties die niet voorkomen in de taal waarin je typt, zoals bijv. “aaa” in het Nederlands. Maar de spellingcontrole past niet de spellingregels toe, want die begrijpt hij niet. Vandaar dat wie de spellingregels niet kent en volledig vertrouwd op spellingcontrole, massa’s spellingfouten riskeert.
          MT en CAT zijn in hetzelfde bedje ziek.