Iemand stuurde me een e-mail met de vraag:
“Wat is correct Nederlands: doorwinterd of doorgewinterd?”
Gewoon even in het groene boekje kijken, leverde het volgende op:
– “doorgewinterd” staat in het groene boekje.
– “doorwinterd” staat er niét in.
– “doorwinteren” staat er wel in, met de hoofdtijden: “doorwinteren, winterde door, doorgewinterd”
Ook Taalunieversum (sic.) ziet “doorgewinterd” als de enige correcte vorm.
“Doorgewinterd” is nu eenmaal het correcte voltooide deelwoord van “doorwinteren”.
Dat “doorwinteren” verraste me: ik had nooit gedacht dat het bijvoeglijke naamwoord “doorgewinterd” van een voltooid deelwoord zou zijn afgeleid.
Die man stelde ook: “Hij [iemand die beweerde dat het “doorwinterd” is] beweert bij hoog en bij laag dat het correct Nederlands is omdat het woord in het Groene Boekje staat, iets wat ik zeer betwijfel.”
Onze man heeft dus gelijk: “doorwinterd” staat NIET in het groene boekje.
Hij gaat verder: “Is het Groene Boekje bovendien de standaard? Ik leerde in mijn tijd dat het de standaard voor de spelling was, de Van Dale voor betekenis. In De Van Dale staat naar verluidt bij doorwinterd: Belgisch Nederlands.”
Het GB is wel degelijk de standaard voor spelling. Dat is zelfs bij wet vastgelegd.
De grote Van Dale daarentegen is niet echt een standaard voor betekenis: het is geen normatief maar een descriptief woordenboeken, d.w.z. dat het de taal beschrijft die wordt gebruikt, maar dat de redactieervan geen richtinggevende autoriteit opeist.
Als de GVD beweert dat “doorwinterd” Belgisch Nederlands is, dan hebben zij of iemand anders dat vastgesteld.
Ik zou die vorm dan ook vermijden. Al ben ik een Vlaming, dit was de eerste keer dat ik vernam dat “doorwinterd” bestaat.
Ik heb een google-statistisch onderzoek uitgevoerd, d.w.z. dat ik diverse termen op verschillende manieren met Google op het Internet heb opgezocht.
Term Aantal p’s waarop hij voorkomt
– doorwinterd 291
– doorgewinterd 707
Verdeeld volgens domein:
– doorwinterd in domein .be: 216
– doorgewinterd in domein .be: 199
– doorwinterd in domein .nl: 28
– doorgewinterd in domein .nl: 1490
Ik vind 1490 p’s voor het domein .nl met ‘doorgewinterd’, terwijl ik er maar 707 vind als ik geen domein vermeld. Dat komt doordat ik dan Google instel op “pagina’s n het Nederlands”, en dan zoekt het naar pagina’s die expliciet vermelden dat ze in het Nederlands zijn, terwijl de instelling voor het domein .nl alleen maar zoekt op sites waarvan de domeinnaam eindigt op .nl.
Maar het is in elk geval duidelijk dat ‘doorgewinterd’ de meest voorkomende variant is, en dat ‘doorwinterd’ alleen maar domineert in Belgische sites in het Nederlands, en daar op de hielen wordt gezeten door ‘doorgewinterd’.
Er is dan ook weinig reden om vast te houden aan ‘doorwinterd’: de vorm is niet erg bekend.
Noot: ik heb Google bij het zoeken altijd ingesteld op “pagina’s in het Nederlands”. Als ik instel op “pagina’s uit België”, krijg ik dezelfde resultaten als met het zoeken op het domein .be. Google bepaalt immers met het domein in welk land een site zit. Als een domeinnaam eindigt op .nl, veronderstelt Google dat die website in Nederland is. Eindigt hij op .be, dan is het België.
Zoeken op een domein doet u door “site:” achter de zoekterm in te voeren, bijv. “doorgewinterd site:be”.
Vertaalbureau Motte 
Philip Hoorne tracht een lans te breken voor Belgisch Nederlands.
Denk ik.
Volgens hem zijn camion en camionette ook best te gebruiken.
Groeten van
GDB
LikeLike
Belgisch Nederlands is een verloren zaak. De verdedigers lijken het pleit te winnen, omdat slordigheden in taalgebruik hun gelijk lijken te geven. In werkelijkheid stelt niemand het op prijs dat je verschillende soorten Nederlands zou moeten kennen afhankelijk van het land waar je bent. Het zou de zaak er alleen maar moeilijker op maken. Sommige mensen zijn het idee genegen, omdat ze denken dat hun taalgebruik dan niet meer als fout zal worden beschouwd, terwijl ze in werkelijkheid een andere norm opgedrongen zullen krijgen, en ze gewoon andere fouten zullen blijken te maken.
LikeLike
Doorwinterd of doorgewinterd?
Als je in Van Dale kijkt bij alle werkwoorden die beginnen met ‘door’ dan blijkt dat de klemtoon bepaalt of het voltooid deelwoord al dan niet ‘ge’ in het midden heeft. Ligt de klemtoon op ‘door’ (bv. doorduwen) dan krijgt het voltooid deelwoord ‘ge’ na het voorzetsel (doorgeduwd). Sommige werkwoorden komen voor met klemtoon op ‘door’ of op de volgende lettergreep, en dus komen beide voltooide deelwoorden ook voor. ‘Doorwinteren’ blijkt zowel met als zonder klemtoon op ‘door’ te bestaan en moet m.i. dus ook met of zonder ‘ge’ in het midden kunnen. Foutje van het Groene Boekje?
LikeLike
Op Taalunieversum zijn ze in elk geval genuanceerd dan gewoon een van de vormen af te keuren, maar zij zien een betekenisverschil.
Volgens hen is iemand die alle knepen van het vak kent, iemand dus die heel ervaren is, doorgewinterd.
Bijvoorbeeld: Hij is een doorgewinterd politicus.
Maar dat bijvoeglijk naamwoord komt ook vaak voor met een negatieve connotatie als synoniem van uitgeslapen, geslepen, doortrapt.
Af en toe komt ook doorwinterd voor in de neutrale betekenis en in de betekenis met negatieve connotatie. De woordenboeken nemen echter uitsluitend doorgewinterd op en de geraadpleegde taaladviesboeken keuren doorwinterd unaniem af.
Aanbevolen bron:
http://taaladvies.net/taal/advies/vraag/1121/
LikeLike
PS: ik verwees in mijn artikel naar een site van Taalunieversum, maar ik merk nu dat die site niet meer bestaat. Dus blijkbaar hebben ze bij Taalunieversum de tekst aangepast.
VRT-taalnet daarentegen meldt alleen maar: “doorwinterd * Algemeen Nederlands is: doorgewinterd.”
(op http://vrttaal.net/taaldatabanken_master/taalkwesties/d-dz/tk-d0081.shtml )
Dus er beweegt blijkbaar wel wat, maar niet erg snel.
Het blijft dan ook gevaarlijk om “doorwinterd” te gebruiken, precies omdat het om een nogal fijne betekenisnuance gaat.
LikeLike
Nog een PS:
de vorm “doorwinterd” komt op Nederlandse sites duidelijk minder voor dan op Vlaamse sites.
En laten we dat alstublieft niet gebruiken om weer eens over twee verschillende talen te spreken.
LikeLike