Taalmodel: Oost-Europeaan – Europeeër

FOUT Angie richt een agentschap op waarmee ze Oost-Europeeërs aan werk helpt.
GOED Angie richt een agentschap op waarmee ze Oost-Europeanen aan werk helpt.

VERKLARING
Een Europeeër [let op het aantal e’s] is “iemand die zich beschouwt als bewoner van Europa, niet als behorend tot een bepaalde nationaliteit, voorstander van de Europese integratie” (Van Dale).

Taalmodel: grammatica

FOUT Met het speciale brilletje op worden de vliegjes in hun ruimtepak wel heel erg levensecht.
GOED Door het speciale brilletje worden de vliegjes in hun ruimtepak wel heel erg levensecht.

VERKLARING
Eigenlijk kunnen beide zinnen correct zijn, maar het is afhankelijk van wat u bedoelt.
In de eerste zin staat dat de vliegjes een speciale bril op hebben.
In de tweede staat dat de kijkers die bril op hebben.

Recensie: Superdinosaurussen, door Robert Mash & Stuart Martin

Superdinosaurussen, door Robert Mash & Stuart Martin

recensent: Peter Motte

onder auspiciën van De voormalige Tijdlijn en Vertaalbureau Motte

Nog eens een bespreking van een boek dat sommigen in de boekhandel zullen voorbijlopen als “voor de kinderen”, maar dat het niet is:
Superdinosaurussen, Robert Mash & Stuart Martin
Robert Mash en Stuart Martin hebben hun creativiteit losgelaten op de grondige documentatie die ze hebben verzameld over dinosaurussen.
Die gedrochten spreken nog altijd tot de verbeelding. Niet alleen door hun enorme afmetingen en door hun bizarre bepantsering, maar ook door hun millinialange dominantie van onze planeet.Dat is misschien nog het merkwaardigst: de aarde die we nu kennen, bestond toen niet.
Wat ons vertrouwd is, moest nog komen. In die periode hoefde u in de zomer geen gras te maaien, want er was geen gras. Je moest niet de Grote Plas over om naar een ander continent te gaan, want er was maar één continent. Je moest je zelfs geen zorgen maken over de opwarming van de aarde, want het was al heet genoeg.
Nee, wij zouden in zo’n wereld niet kunnen aarden. Bedenk dat diverse typen graangewassen een hoofdbestanddeel zijn van het voedsel van de mens, en graan… is een grassoort!
Elk boek over dinosaurussen toont draken die echter zijn dan de draken in onze fantasie, het toont ons de spoken die verborgen liggen achter achter onze huidige wereld. Het toont ons dat de thuis waar wij nu leven, niet altijd van ons is geweest.
Mash en Martin hebben kan niet worden verweten termen te gebruiken zoals “super”, “extreem”, “gemeen”, “monsters”, “zwaargewichten”, “kolossaal”, “reusachtig”, “verschrikkelijk”, enzomeer… Die dingen waren nu eenmaal zo.
Hun boek is geen saaie studiekost. Niet alleen door de overdonderdende inhoud, maar ook door de creatieve afwerking: reconstructietekeningen, korte teksten, kaderteksten, foto’s van fossielen en nog levende dieren, vergelijkingen tussen dinosaurussen en moderne wezens, een vrgenlijstje om te testen wat je hebt onthouden, uitklapplaten… het is er allemaal.
Wel oppassen met het uittrekplaatje van de Brachiosaurus op blz. 3. Wie het boek aan zijn kinderen cadeau doet, kan ze best helpen als ze aan het lipje trekken om de tekening te voorschijn te brengen die achter de afbeelding van de brachiosaurus is verborgen. Het hapert wat, en het is mogelijk dat onhandige handen het stuktrekken. Het beste is om met de rechterhand het lipje vast te nemen, en tegelijk met de linkervingers tegen het louvre het dichtst bij het lipje te drukken, met ene vinger aan de bovenkant en met andere aan de onderkant van het louvre, zodat het gelijkmatig naar rechts schuift.
Eenmaal dat achter de rug, krijgt u een uitgewerkte tekening van de brachiosaurus te zien, zodat u het skelet kunt zien, en waarop wordt aangegeven waar bepaalde spieren en organen liggen.Het is dus een erg informatief en rijk veelkleurig geïllustreerd boek met het karakter van een popup-boek. Er is bijvoorbeeld een afbeelding van een dino-ei, dat u kunt openklappen, zodat u het dino-embryo kunt zien.
Er is ook een popup van een velicraptor. Vooraan in het boek zit een poster met verschillende dino’s erop. Maar meer naar achteren is nog een poster verborgen, die misschien de beste vondst van het hele boek is. Wat er op staat, moet u zelf ontdekken.
Kritiek? Nou: er staat één fout in het boek: op blz. 14, nl. de pagina met de titel “Vreemde vogels”, staat in de kadertekst “Heerser van het luchtruim” een fout: “De eerste pterosaurus die werd ondekt was Pterodactylus: het is ook de vroegst bekende soort uit het Krijt, 225 miljoen jaar geleden.” Dat klopt niet: het is een soort uit het Trias. Het Krijt is later.Maar verder: van de doden niets dan goeds (grijns).

Superdinosaurussen, Robert Mash & Stuart Martin, 2007, Kosmos, geïlustreerd in kleur, met kleurenfoto’s, 2 posters, popup, bewegende elementen, vouwbladen, gebonden, oblong, 27 x 30,5 x 2,5 cm, 28 p’s, ISBN 978-90-215-2137-4
prijs: 19,95 euro

Taalmodel: koppelteken

FOUT In Oost-Europa is het op zijn minst de derde bankverzekeraar op de markt.
GOED In Oost-Europa is het op zijn minst de derde bank-verzekeraar op de markt.

VERKLARING
In dit geval is koppelteken of koppelteken afhankelijk van wat u bedoelt.
Een “bank-verzekeraar” is tegelijk bank en verzekeraar.
Een “bankverzekeraar” is een verzekeraar van banken. Dat is niet onmogelijk. Banken sluiten soms verzekeringen af om hun risico’s te beperken.

Taalmodel: teveel of “te veel”?

FOUT Er lopen teveel everzwijnen rond in Limburg.
GOED Er lopen te veel everzwijnen rond in Limburg.

VERKLARING
Zowel “te veel” als “teveel” zijn goede spellingen, maar het zijn niet dezelfde woorden.
We spellen “teveel” als het om het zelfstandig naamwoord gaat.
U kunt merken dat het een zelfstandig naamwoord is door te proberen er een lidwoord voor te zetten, bijvoorbeeld: “Het teveel aan groenten wordt vernietigd.”

Taalmodel: geen genitief-s na sis-klank

FOUT In Caïro viel op dat Bush’ naïeve kijk niet aansloeg bij Bush’s ambtgenoot.
GOED In Caïro viel op dat Bush’ naïeve kijk niet aansloeg bij Bush’ ambtgenoot.

VERKLARING
Als een woord eindigt op een sisklank [s, z, sj, ts, tsj, zj of dzj], komt er in de genitief alleen een apostrof bij en geen extra s.
Hèhè, een spellingsregel die niet is veranderd in 2005.

Capricornus 12

Capricornus 12Dit is een ramp voor een vertaler: een stripverhaal zonder woorden: het twaalfde album uit de reeks “Capricornus” van Andreas.

Andreas heeft wel al vaker platen getekend die volledig steunen op de tekening, en die elk woord verbannen naar het rijk van de literaire leuteraars, maar deze keer is hij wel erg ver gegaan: 54 platen zonder één enkel woord. 54, geen 44! En dat zelfs zonder titel!

Alhoewel… voor de volledigheid moeten we toegeven dat er toch wel letters in staan. Maar Andreas heeft wel vermeden er genoeg letters op te zetten om een volledig woord te krijgen. Wie de puzzelende Andreas kent, weet dat het woord cruciaal kan worden voor de volgende afleveringen.

En werkt dat, zo’n woordenloos album?

Er waren moment dat ik dacht: het wordt niks.

Maar toch: zonder woorden vertelt Andreas een volledig verhaal, met begin, midden en slot. En zoals het einde van elk verhaal moet doen, wekt ook dit emoties op.

Toen ik dacht: “Dit wordt niks,”, zat ik ergens middenin, in dat deel waarin een verhaal gewoonlijk alleen maar ontwikkelt, en waarin elk verhaal al gauw niets anders doet dan opeenvolgende gebeurtenissen vertellen.

Een zwak punt? Nee. Maar in een leuter-de-leuter-verhaal wordt de lezer afgeleid door het… leuter-de-leuter. De geest wordt beziggehouden doordat hij die lettertjes moet ontleden, en vergeet dat er weinig te zeggen valt.

Of weinig te zeggen lijkt. Want je kunt in een verhaal niet zomaar een brok overslaan en het toch blijven volgen. Doordat deze “Capricornus 12” alleen maar een kijk-album is, valt het wat sterker op. Dat is alles.

Maar nee: “alleen maar een kijk-album” is verkeerd uitgedrukt. Het is een “kijk-en-denk-album”.

Zoals we weten stopt Andreas in zijn albums puzzels. Elke tekeningen kan aanwijzingen bevatten over de intrige. Die aanwijzingen worden niet altijd gezegd. Dat is een sterk verschil met bijvoorbeeld de reeks “Death Note”, de mangareeks van Ohba & Obata: zij leggen erg veel uit.

Bij Andreas daarentegen mag de lezer het genoegen beleven zelf de puzzelstukjes samen te spronkelen en in elkaar te passen. Onder andere daarom blijven ze bij herlezen boeiend, en hoe langer Andreas’ reeksen worden, hoe meer ze bij herlezen bieden.

Het is overigens opvallend dat er zo’n sterk verschil is met “Death Note”, omdat Andreas opmerkte dat hij wordt geïnspireerd door manga’s. Eén van zijn pesonages heet zelfs Manga. En wie af en toe manga’s leest, zal overeenkomsten vinden tussen de Japanse tekenverhalen en het werk van Andreas.

Maar Andreas blijft altijd Andreas. Hij zei ook al eens geïnspireerd te worden door Amerikaanse strips, maar wie zijn oeuvre vergelijkt met de reeks van over de grote plas, merkt meer verschillen dan overeenkomsten.

Overigens sluit dit boek duidelijk aan bij de voorafgaande 12 delen. De woordenloze aanwijzingne, de grafische puzzelstukjes, verwijzen naar eerdere gebeurtenissen. Het is de ineenschakeling van de motieven en leidmotieven die zorgt voor de dramatische hoogtepunten. Net als je denkt: “Dit wordt niks,” duikt er een element op waardoor dit ene verhaal stevig in de hele reeks wordt ingeplant, en waardoor Capricornus plots weer in een net verstrikt wordt. De lezer wordt altijd meer herinnerd aan de onopgeloste raadsels van de vorige albums, en Capricornus kan zelfs in de sneeuw niet vluchten voor de hete maanden die vooraf gingen aan zijn reis sinds de dood van Goth.

Meer over Andreas op http://andreas-martens.skynetblogs.be/.

Internationaal Jaar van de Talen 2008

2008 werd door de Verenigde Naties uitgeroepen tot het Internationaal Jaar van de Talen.
Daarmee wil de VN vooral de aandacht vestigen op de duizenden talen opde wereld die in de komende eeuw dreigen uit te sterven.
Een van de activiteiten daarrond is een Talenfestival dat in Leuven door Esperanto3000 vzw wordt georganiseerd.
Officiële proclamatie Jaar van de Talen door de VN
Alle nieuws over het Internationaal Jaar van de Talen is hier welkom. We zullen het hier graag vermelden, en onze lezers op de hoogte proberen te houden van nieuwe organisaties.

Taalmodel: beschuldigen

FOUT De goochelaar heeft zijn tournee afgelast, omdat hij beticht wordt van vervalsing.
GOED De goochelaar heeft zijn tournee afgelast, omdat hij beschuldigd wordt van vervalsing.

VERKLARING
“Betichten” is geen juridische term en heeft de bijklank dat de beschuldiging niet gegrond is.