Types vertalingen

Her en der vind je op internet manieren om vertalingen te typeren, o.a volgens deze tien groepen:

• Algemene vertalingen
• Literaire vertalingen
• Filosofische vertalingen
• Administratieve vertalingen
• Commerciële vertalingen
• ICT-vertalingen
• Economische vertalingen
• Financiële vertalingen
• Juridische vertalingen
• Medische vertalingen
• Technische vertalingen

Er kan het een en ander op die indeling wordt aangemerkt, o.a. dat we evengoed het woord “teksten” als “vertaling” hadden kunnen gebruiken. Maar we zullen de typen eerst hieronder toelichten, voor we er eventueel kritiek op hebben.

• Algemene vertalingen
  Dat is de eenvoudigste en meest gebruikte type vertaling. Maar opgepast: gesproken taal valt er niet onder, omdat gesproken taal wordt vertaald door tolken. Het idee is dat de algemene vertaling geen moeilijke termen of stadhuiswoorden zou bevatten, maar dat het gaat om documenten die gewone mensen kunnen lezen. De vraag is echter of dat soort teksten wel ooit wordt vertaald. Onze ervaring is dat de zogenaamde algemene vertaling nauwelijks voorkomt.
• Literaire vertalingen
  Hier steken we onze nek uit: we vermelden de literaire vertaling direct na de algemene vertaling, omdat literaire vertalingen de meest voorkomende algemene vertalingen zijn. Literaire teksten zijn de meest verspreide teksten die door een breed publiek moeten kunnen worden gelezen. Al andere hiernavolgende typen vragen altijd om gespecialiseerde vertalers.
  Er bestaan ook moeilijke literaire teksten, maar het publiek daarvoor is vaak te gering om de kosten van een vertaling te verantwoorden, en bovendien spelen sommige van die teksten ingewikkelde taalspelletjes, waardoor ze sowieso moeilijk vertaalbaar zijn en de liefhebbers ze liever in de originele taal lezen.
  Maar wat wel vertaalbaar is, bevat in minstens 90% van de gevallen normale, dagelijkse taal, zodat de grote massa van de literaire vertalingen ook de grote massa van de algemene vertalingen vormt.
  Sommigen denken dat literaire vertalingen het meest geholpen zijn met een vrije vertaling, maar dat klopt niet. Sommigen beweren ook dat de literaire vertaling de hoogste vorm van vertaling is, maar wij vermoeden dat dat idee de wereld in werd geholpen doordat het vooral literaire vertalers zijn die hun zegje over het vertalen doen.
  De hoogste vorm van vertaling is waarschijnlijk de juridische vertaling, omdat er leven en dood kan van afhangen.
  Dat de creativiteit van de vertaler belangrijker zou zijn in de literaire vertaling dan in andere vertalingen, is eveneens een veel gehoorde mythe. Er is geen vertaler die niet elke dag zijn creativiteit nodig heeft om wat in een cultuur is bedacht, naar een andere cultuur over te brengen.
  We weten dat er op die visie veel kritiek zal komen, vooral uit de hoek van de literaire vertalers, maar dat is dan maar zo.
• Filosofische vertalingen
  Dit plaatsen we vlak na literaire vertalingen, omdat een goede filosofische tekst vaak heel wat literair kunst-en-vliegwerk vereist. De filosoof moet namelijk ideeën tot uitdrukking brengen die nog niet eerder tot uitdrukking werden gebracht, en waar dus nog geen woordenschat voor bestaat. Het probleem voor de vertaler is direct duidelijk.
  Filosofische teksten zijn er van allerlei aard, maar ze zijn geen louter literair spel. Ze vallen immers ook bij de wetenschappelijke teksten. De filosofische tekst hangt dus ergens tussen de literaire en wetenschappelijk-technische teksten in.
• Administratieve vertalingen
  Zoals “administratief” aangeeft, zijn dit vertalingen nodig voor zakelijke en bedrijforganisaties, en voor managementdocumenten. Maar let wel: die vertalingen worden o.a. gebruikt in handleidingen, en het gaat dus niet louter om teksten die door het management gebruikt worden bij het dagelijkse beheer van de organisatie en in verband met soortgelijke administratie teksten.
• Commerciële vertalingen
  Dit zijn handelsgerelateerde vertalingen, waaronder alle aanbestedingsdocumenten, handleidingen, zakelijke documenten, rekeningen, correspondentie, rapporten en zelfs commerciële tijdschriften. Het is een gespecialiseerde tak van het vertaalwezen, omdat commerciële vertalers de bedrijfs- en marktterminologie kennen.
• ICT-vertalingen
  Dit is de vertaling van alles wat met computers en communicatietechnologie te maken heeft. Het zijn onder andere computerhandleidingen, bestanden, helpbestanden, softwarestrings, gidsen, of andere softwarehelpteksten.
• Economische vertalingen
  Economische vertalingen zijn de vertalingen van teksten in verband met het vak economie. Die vertalingen worden vooral gebruikt in leerboeken.
• Financiële vertalingen
  Financiële vertalingen omvatten alle onderwerpen in verband met het bankwezen, van de boekhouding tot de beurs en aandelen. Alle vertalingen in verband met financiën vallen hieronder.
• Juridische vertalingen
  Juridische vertalingen omvatten alle vertalingen nodig in de rechtbank en bij juridische processen. Het gaat over contracten, testamenten, eigendomsakten en andere juridische onderwerpen.
  In rechtbanken is een juridische vertaler altijd nodig, doordat er veel culturele en wetgevende verschillen tussen landen bestaan. In veel gevallen is dan ook een vertaling in beide richtingen nodig.
• Medische vertalingen
  Medische boeken en handleidingen voor medische instrumenten worden vertaald door een medische vertaler.
  Het belang van de capaciteiten van de vertaler is hiervoor duidelijk: Vertaalbureau MOTTE vertaalde al handleidingen voor hersenchirurgie. We vinden het van een heel ander niveau dan literaire vertalingen.
  Medische vertaling is vergelijkbaar met juridische vertaling door de specifieke terminologie ervan. Het kleinste term inologische verschil kan leiden tot de ergste gevolgen.
• Technische vertalingen
  Het omvat meestal de vertaling van handleidingen of instructies voor apparatuur en mechanische gereedschappen. Elektronische apparaten, IT-producten, fabrieken, werkplaatshandboeken… daar zijn allemaal vertalingen voor nodig.
  Handleidingen moeten duidelijk zijn voor de gebruiker, en die gebruiker kan een gespecialiseerd vakman zijn, maar evengoed een particulier die een toestel heeft gekocht om in de woonkamer te installeren.
  De specialist-vertaler gebruikt vaak gedetailleerde woordenlijsten, afkomstig van de klant, maar moet die lijsten soms zelf samenstellen.