Klachten over vertalingen: wat doe je daarmee?

Nog voor de deadline van een project was bereikt, stuurde een klant in paniek ons een e-mail. We zorgden voor het Franse-Nederlandse deel van een opdracht, en een collega voor het Frans-Engelse deel. Zijn stuk was al een tijd ingeleverd, en de eindklant klaagde over de kwaliteit. Onze klant drukte ons op het hart om toch maar voorzichtig te zijn (alsof we dat nooit zijn), en hij stuurde ons ook de opmerkingen over de vertaling Frans-Engels.
We hebben geen vertaler Frans-Engels ingeschakeld om het boeltje te controleren, maar vertalers Frans-Nederlands die ook Engels-Nederlands aankunnen, bekeken de opmerkingen en vonden sommige wijzigingen… bizar. Ze letten daarbij alleen op de terminologie, en dus niet op vormvarianten of taalvarianten, die door de eindklant misschien werden afgekeurd omdat hij doodeenvoudig een andere voorkeur had, en niet omdat het taal- of vertaalfouten waren. Spul dus dat helemaal niet fout mocht worden aangerekend.
De opmerkingen over de terminologie waren in elk geval niet zinvol.
We vertelden dat dan ook aan onze klant.
Een dag voor de deadline ging ons werk de deur uit.
Een paar weken later kregen we eindelijk een reactie: een corrector van de eindklant had “fouten” gevonden, en onze klant eiste dat we de correctiekosten betaalden. Die beliepen 25% van de oorspronkelijk afgesproken prijs.
Veel tandengeknars, en we bekeken de opmerkingen.
Er was precies hetzelfde gebeurd als met de vertaling Frans-Engels: terminologische wijzigingen die geen steek hielden, of die wezen op voorkeuren van de klant.
De klant heeft recht op zijn voorkeuren, vanzelfsprekend, maar dan moet hij die wel vooraf melden. Dat is tenslotte in zijn voordeel: als er opmerkingen achteraf komen, loopt het project alleen maar vertraging op. Als het een truc is om de opdracht goedkoper te krijgen, dan is het dom. Tenslotte zijn er meer dan genoeg broddelaars die voor een appel en een ei een vertaling willen maken. Hij kan altijd bij hen langs, wij verplichten niemand om met ons te werken.
Dus lichtten we onze klant in over het karakter van de wijzigingen. We belden hen ook een keer op om onze bezwaren over hun aanpak uiteen te zetten.
Het was al bij al vreemd, want wij hadden met die klant nog geen problemen gehad, en we waren tijdens onze jarenlange samenwerking altijd tevreden geweest over hen.
Op het moment dat we de factuur moesten opstellen, belden we nogmaals, maar we kregen geen contact meer met de projectmanager. Dat bleek zelfs niet meer mogelijk. Voor zover wij begrepen, had de projectmanager niet alleen het bedrijf verlaten, maar konden ze haar zelfs niet terugvinden.
Hoe dan ook, ze verbonden ons met iemand anders door, hoger in de hiërarchie. Hij vertelde dat hij alles aan het bekijken was, maar niet direct kon antwoorden omdat er al zo veel mails heen-en-weer waren gegaan in verband met die zaak, en omdat er ook heel wat mails van de voormalige projectmanager nog niet waren behandeld. Hij vroeg me te wachten tot hij contact met me opnam. Dat is natuurlijk een beetje lastig, omdat ze konden hopen dat we het zouden vergeten.
Voorlopig stuurde ik de rekening zonder korting.
De nieuwe manager nam over de kwestie geen contact meer met ons op, maar uiteindelijk bleek dat onze factuur volledig werd betaald, zonder dat er verder nog enige communicatie tussen hen en ons was geweest.
Onze opmerkingen waren dus duidelijk aanvaard.
De oorspronkelijke projectmanager was blijkbaar niet helemaal opgewassen tegen sommige klanten, maar de oude rotten in het vak hebben de zaak op een of andere manier rechtgetrokken.
Het is niet omdat een klant opmerkingen heeft over een vertaling, dat hij ook gelijk heeft.
Als hij ongelijk heeft en voet bij stuk houdt, benadeelt hij zichzelf, want dan krijgt hij een slechte tekst. En er is altijd minstens sprake van vertraging.
Het is niet altijd verstandig van de vertaler om direct toe te geven.
Een vertaler kan natuurlijk fouten maken, en als dat het geval is, moet hij dat ook willen toegeven.
Maar toegeven als er geen fouten zijn, schept precedenten.
Want als een fout op zo’n moment als correct wordt beschouwd, wat moet de vertaler dan de volgende keer doen? Fouten maken voor die klant om de vertaling aanvaard te krijgen? Maar hoe kun je weten dat een fout… niet fout is? Of een tekst goed of niet goed is vertaald, wordt een kwestie van willekeur. Kwaliteit garanderen is dan niet meer mogelijk, omdat er geen norm meer is om de tekst te beoordelen.
Er zijn maar twee oplossingen: de klant aanvaardt de verantwoordingen van de vertaler voor de vertaling, of de klant stuurt vooraf een lijst met voorkeuren. Uiteindelijk heeft iedereen het recht op voorkeuren, maar als ze afwijken van de norm kan de vertaler ze niet kennen zonder ervan op de hoogte te worden gebracht.
De vertaler goed inlichten vermijdt tijdverlies, kosten en een hoop ongewenste frictie tussen mensen die tenslotte moeten samenwerken.