Taalmodel: hoeven of moeten?

taal 1 Minute

Omdat uit de reacties op Taalmodel: hoeven blijkt, dat het probleem te ingewikkeld is om het met een eenvoudig FOUT/GOED-voorbeeld te behandelen, gaan we er hier dieper op in.

Algemeen:

    • niet hoeven
  • iets is niet noodzakelijk
  • iets is niet wenselijk
    • niet moeten
  • noodzakelijk dat iets niet gebeurt of niet het geval is
  • wenselijk dat iets niet gebeurt of niet het geval is

Vaak wordt “niet moeten” ook in de eerste betekenis gebruikt, maar dat is dus fout.

Toelichting
Het ontkennende karakter van een zin wordt niet altijd expliciet uitgedrukt. Het kan ook impliciet zijn.
Van een expliciete ontkenning is sprake als in de zin het woord “niet” voorkomt of een versmelting van “niet” met een ander woord tot “geen”, “niets”, “niemand”, “nooit” of “nergens”.
Er zijn ook andere woorden en woordcombinaties die een ontkennend betekeniselement hebben. Dat kan gewoonlijk echter wel met behulp van “niet” worden omschreven. Zo’n constructies kan men een impliciete ontkenning noemen.
Bijvoorbeeld: slechts (‘niet meer dan’), weinig (‘niet veel’), nauwelijks (‘bijna niet’), zelden (‘niet vaak’), pas (‘niet eerder dan’).
Voor het gebruik van “hoeven” en “moeten” in ontkennende zinnen geldt in de standaardtaal in principe het volgende:

  • “hoeven” wordt gebruikt om uit te drukken dat het niet noodzakelijk of wenselijk is dat iets gebeurt of het geval is,
  • “moeten” om uit te drukken dat het noodzakelijk, wenselijk of beter is dat iets juist niet gebeurt of het geval is.

Vergelijk de volgende (a)- en (b)-zinnen:

(1a) Ze hoeft niet met ons mee te gaan. (‘Het is niet nodig dat ze met ons meegaat’)
(1b) Ze moet vooral niet met hem meegaan! (‘Het is beter dat ze niet met hem meegaat’)

(2a) Je hoeft niets mee te nemen, wij zorgen voor eten en drinken. (‘Het is niet nodig dat je iets meeneemt’)
(2b) Je moet niets meenemen wat te zwaar weegt, want de tocht is erg lang. (‘Het is wenselijk dat je niets meeneemt wat te zwaar weegt’)

(3a) Jullie hoeven pas morgen te vertrekken, dus jullie hebben nog alle tijd. (‘Het is niet eerder dan morgen noodzakelijk dat jullie vertrekken’)
(3b) Jullie moeten pas vertrekken als alles goed geregeld is. (‘Het is wenselijk dat jullie niet eerder vertrekken dan wanneer alles goed geregeld is’)

Gepubliceerd door vertaalbureaumotte

Over ons "Voor de vertaler is meedenken met de klant onmisbaar om een efficiënte link met de markt te leggen." Met Vertaalbureau MOTTE lever ik vertalingen van allerlei aard aan bedrijven om hun communicatie met hun klanten soepeler en duidelijker te laten verlopen. We gebruiken daarvoor diverse technologieën, zowel oudere als nieuwe. Dat levert kostenbesparingen en flexibiliteit op. Door mijn belangstelling voor wetenschappen en techniek studeerde ik eerst wat wiskunde en daarna talen. Als vertaler kan ik alle onderwerpen die me boeien combineren. Het is minstens even belangrijk om de technologie en het bedrijfsleven te begrijpen als talen te kennen. Als liefhebber van literatuur publiceerde ik een redelijke bibliografie van poëzie en "techneuten-literatuur" zoals sciencefiction. Dat was een goede oefening om technische teksten in een vlotte taal om te zetten. Op mijn webpagina en blogs kunt u getuigenissen vinden van klanten zoals BTC voor chemische vertalingen, P&O voor administratieve teksten, en Ballon Media voor het frivolere werk: stripverhalen. Mijn websites en blogs onderhoud ik zelf. Tijdens mijn wiskundestudies kreeg ik IT-initiaties. Die achtergrond helpt om de hedendaagse vertaalsystemen te gebruiken, omdat ze allemaal op databasemanagement steunen en documentformaten een grote rol spelen. En om de IT-veiligheidsproblemen te begrijpen. De lijst getuigenissen zou langer kunnen zijn, maar zelfs zonder geheimhoudingsclausules vind ik discretie belangrijk. Ik weet vaak al vroeg welke producten op de markt komen, of aan welke veranderingen een bedrijf werkt. En ik zou ook niet willen dat onze innovaties door een van de medewerkers van Vertaalbureau MOTTE worden gelekt. Web page developed, translated and maintained by Peter Motte for Translation Agency Motte / Vertaalbureau Motte Abdijstraat 33 B-9500 Geraardsbergen Belgium e-mail: peter.motte@skynet.be

Gepubliceerd

2 gedachten over “Taalmodel: hoeven of moeten?”

  1. “Hoeven” wordt inzonderheid in drie gevallen gebruikt: in ontkennende zinnen (met niet, geen, nooit, niets, nergens enz.), in beperkende zinnen (met maar, slechts, enkel, alleen enz.), en in vragende zinnen die een negatief antwoord suggereren (hoeven kan in dit laatste geval naast moeten worden gebruikt). (…) Toch komt hoeven soms ook voor in zinnen die niét behoren tot de drie bovengenoemde categorieën, nl. in zinnen met weinig, minder, het minst(e), zelden. (…)

    Niet hoeven: niet te verwarren met niet moeten; niet hoeven betekent dat iets niet nodig, niet gewenst, niet verplicht, niet noodzakelijk is (maar het mag wel)

    Niet moeten is, wat de betekenis betreft, niet echt de negatie van moeten. Het is ongeveer synoniem met: behoren na te laten; moeten nalaten; niet de plicht hebben, wel het recht. (…) Opmerking: De negatie van moeten is, wat de betekenis betreft, niet mogen.

    bron: Ik schrijf zonder fouten, Smeyers, J., Spillebeen, K. & Cockx, P. (1996) (21e dr.). Leuven: Davidsfonds.

    Like

Reacties zijn gesloten.