James Webb ST gefocust

Op 11 februari 2022 meldden we al dat de James Webb Space Telescope “first light” had bereikt, maar pas sinds vandaag zijn al de deelspiegels van de telescoop ook perfect uitgelijnd en gefocust.

Dus eigenlijk is het pas vandaag dat hij echt “first light” heeft.

Toch zou er nog een hoop werk zijn voor hij ten volle kan worden gebruikt, zelfs al zijn de resultaten al erg goed.

Momenteel is nog enkel “diffraction limited alignment” van de telescoop bereikt. De beelden zijn zo precies samen gefocust als volgens de natuurwetten mogelijk is. Daarvoor werden de 18 deelspiegels met behulp van motortjes tot op minder dan de breedte van een haartje gericht.

De James Webb ST wordt wel eens de opvolger van de Hubble ST genoemd, maar dat geeft een verkeerd beeld. De telescopen bekijken immers niet dezelfde golflengten. De afbeelding hierboven toont dat de Hubble ST van ultraviolet tot nabij infrarood keek, terwijl de James Webb ST van het nabije tot het midden-infrarood kijkt. Beide telescopen zien eigenlijk even scherp, maar in golflengten die voor elkaar onzichtbaar zijn.

Het uitlijnen gebeurt met het hoofdcamerasysteem, genaamd NIRCam. Nu moet worden uitgezocht of dat ook werkt voor de drie andere instrumentpakketten van de telescoop. Het is mogelijk dat er nog kleine wijzigingen, en zelfs wat compromissen, nodig zijn t.o.v. de huidige configuratie. Belangrijke aanpassingen worden echter niet verwacht.

Dat is hoe dan ook een succes, want toen de Hubble was gelanceerd, waren de resultaten aanvankelijk teleurstellend. Er was een extra vlucht van een ruimtependel nodig om de Hubble van een lens te voorzien om het beeld goed in focus te krijgen. Gelukkig werkte de telescoop daardoor optimaal, en ontwikkelde hij een lange en succesvolle geschiedenis.

Als testster werd 2MASS J17554042+6551277, gebruikt, die onlangs de lange naam een tamelijk anonieme doorsneester is. De puntenstructuur van de ster is het resultaat van het ontwerp van de primaire spiegel, en het was ook verwacht.

De vorm van de 18 hexagonen levert een zwak diffractiepatroon op, waardoor heldere sterren er als puntige sneeuwvlokken uitzien. Voor de wetenschappelijke toepassingen is dat geen probleem, maar het levert wel opvallende beelden op.

De eerste foto levert trouwens niet alleen de ijkster en enkele andere sterren op, maar ook ovalen vlekjes die verafgelegen sterrenstelsels zijn, misschien wel miljarden lichtjaren ver.

James Web ST first light

Elk helder punt met een letter-cijfer-code hierboven is een foto van dezelfde ster. Iedere foto is genomen met een van de 18 segmenten van de hoofdspiegel van de James Web Space Telescope. Die segmenten moeten nu zo worden georiënteerd dat ze elkaar perfect dekken, zodat er maar één beeld is van de waargenomen ster.

De code bij elke ster wijst op het segment dat de afbeelding maakte.

Aan deze afbeelding werd vanaf 2 februari gewerkt. De telescoop werd op 156 verschillende posities gericht. Die posities waren berekend op basis van de plaats en richting van de telescoop, en werden gebruikt om de heldere ster te vinden die werd afgebeeld. Er werden 1.560 afbeeldingen gemaakt met de 10 detectors van de NIRCam, wat in totaal 54 gigabyte onbewerkte gegevens opleverde. Het volledige proces duurde bijna 25 uur, maar de telescoop kon de richtster in elk van de spiegelsegmenten binnen 6 uur en 16 belichtingen vinden. Die beelden werden dan samengevoegd tot één beeld. De afbeelding hierboven toont alleen de centrale delen van de fragmenten waaruit de hele mozaïek is opgebouwd. De volledige foto telt meer dan 2 miljard pixels.

Telescopen, en ook satellieten, worden gericht op een heel heldere ster, waarvan bekend is waar die zich ongeveer moet bevinden.

Beeld: Nasa

James Web ST selfie

Selfies zijn in, dus de James Web Space Telescope kon niet achterblijven.

Bovenstaande foto is genomen door een speciale lens in de NIRCam ontworpen om beelden te maken van de primaire spiegelsegmenten en niet van ruimteobjecten. De lens dient louter voor technische doelen en voor het uitlijnen. Het heldere segment was op een heldere ster gericht, terwijl de andere segmenten nog niet goed zijn uitgelijnd. Het beeld is een vroege aanwijzing over de uitlijning van de primaire spiegel. Beeld: NASA