8 Vertalen en verklaren
8a Twee basisdimensies
Vertalen is niet alleen een kwestie van het omzetten van woorden van de ene taal naar de andere, maar ook van het overbrengen van betekenissen, nuances en culturele connotaties. Deze complexiteit wordt vaak weergegeven als twee basisdimensies: de letterlijke betekenis en de contextuele interpretatie. De letterlijke betekenis omvat de woord-voor-woord vertaling, terwijl de contextuele interpretatie rekening houdt met de culturele, historische en situatiespecifieke elementen die de betekenis van een tekst vormen. Een succesvolle vertaling balanceert deze twee dimensies om een accurate weergave van de oorspronkelijke boodschap te bieden.
8b Expliciet en impliciet
Een van de uitdagingen van vertalen is het omgaan met expliciete en impliciete informatie in de brontekst. Expliciete informatie wordt direct uitgedrukt, terwijl impliciete informatie tussen de regels door wordt geïmpliceerd. Het is de taak van de vertaler om beide soorten informatie nauwkeurig over te brengen, zelfs als de culturele context verschilt tussen de brontaal en de doeltaal. Het toevoegen van verklaringen kan helpen om impliciete aspecten van de tekst duidelijk te maken voor lezers die mogelijk niet bekend zijn met de oorspronkelijke cultuur of context.
8c Bewerking of parafrase
Bij het vertalen moeten vertalers soms kiezen tussen het bewerken van de tekst om deze beter aan te laten sluiten bij de doeltaal of het behouden van de oorspronkelijke formulering door middel van een parafrase. Bewerkingen kunnen nodig zijn om grammaticale, culturele of idiomatische verschillen te overbruggen, terwijl parafrases de originele boodschap behouden maar met andere woorden worden uitgedrukt. In beide gevallen kan het toevoegen van verklaringen helpen om de keuzes van de vertaler te rechtvaardigen en de lezer inzicht te geven in de nuances van de vertaalbeslissingen. Het toevoegen van verklaringen aan een vertaling kan de leesbaarheid en begrijpelijkheid verbeteren, vooral bij het omgaan met complexe culturele concepten of taalkundige subtiliteiten. Echter, overmatige verklaringen kunnen ook de stroom van de tekst onderbreken en het leesplezier verminderen. Het is dus de kunst van de vertaler om het juiste evenwicht te vinden tussen het overbrengen van de oorspronkelijke boodschap en het bieden van de nodige verklaringen om de tekst toegankelijk te maken voor een doelpubliek.
Vertaalbureau MOTTE 